Przedsiębiorcy wykonujący czynności z zakresu przewozu drogowego coraz częściej spotykają się ze wzmożonymi kontrolami, które mają na celu zbadanie, czy masa kontrolowanego pojazdu nie przekracza ograniczeń przewidzianych dla danej drogi.

W razie stwierdzenia zaistnienia takiego naruszenia, zgodnie z art. 140aa ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.) (dalej PRD), nakłada się karę pieniężną w drodze decyzji administracyjnej.

Co istotne, kara ta może zostać nałożona zarówno na przewoźnika, jak i na inne podmioty związane z transportem drogowym, takie jak organizator transportu, nadawca, odbiorca, załadowca lub spedytor.

Warto jednak zauważyć, że w świetle przepisów prawa sytuacja przewoźnika i innych podmiotów wykonujących czynności związane z przewozem kształtuje się zgoła odmiennie, co zdaje się często pomijać organ nakładający karę pieniężną.

Przesłanki odpowiedzialności

To na przewoźniku spoczywa główna odpowiedzialność za prawidłowość wykonywanego przewozu. Już sama treść art. 140aa ust. 3 pkt 2 PRD wskazuje na subsydiarną odpowiedzialność innych podmiotów, albowiem przepis ten stanowi, że: karę pieniężną określoną w art. 140aa ust. 1 PRD nakłada się na podmiot wykonujący inne czynności związane z przewozem drogowym, a w szczególności na organizatora transportu, nadawcę, odbiorcę, załadowcę lub spedytora, jeżeli okoliczności lub dowody wskazują, że podmiot ten miał wpływ lub godził się na powstanie naruszenia określonego w ust. 1.

Można mówić tutaj nawet o domniemaniu odpowiedzialności przedsiębiorcy wykonującego przejazd za powstanie przedmiotowego naruszenia (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 15 lipca 2014 r., sygn. II SA/Rz 404/14; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 16 września 2014 r., sygn. II SA/Ol 754/14).

Przewoźnik może zwolnić się od odpowiedzialności dopiero wówczas, gdy wykaże on, że: 1) dochował należytej staranności w realizacji czynności związanych z przejazdem, 2) nie miał wpływu na powstanie naruszenia, 3) rzeczywista masa całkowita pojazdu nienormatywnego nie przekracza dopuszczalnej wielkości lub wielkości określonej w zezwoleniu, a przekroczenie dotyczy wyłącznie nacisku osi pojazdu w przypadku przewozu ładunków sypkich oraz drewna.

Całkiem odmiennie jest w przypadku innych podmiotów wykonujących czynności związane z transportem, albowiem ich odpowiedzialność ma charakter wyjątkowy i inaczej niż w przypadku przewoźnika jest ona związana z winą tego podmiotu, albowiem rodzi się ona wówczas gdy okoliczności sprawy i dowody jednoznacznie wskazują, że mieli wpływ lub godzili się na powstanie naruszenia obowiązków lub warunków przewozu drogowego. Nałożenie zatem kary pieniężnej na podmiot inny od przewoźnika wiąże się z obowiązkiem organu dotyczącym jednoznacznego udowodnienia, że miał on wpływ lub godził się na powstanie przedmiotowego naruszenia (zob. wyrok  Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 października 2012 r. II GSK 1357/11).

Co zrobić w razie stwierdzenia naruszenia?

Po pierwsze, już w trakcie samej tylko kontroli pojazdu należy pamiętać o prawie do jego drugiego ważenia. Chociaż na pierwszy rzut oka zdaje się, że jest to zbyteczne, to zdarzają się przypadki, w których to waga jest uszkodzona, a rzeczywista masa całkowita pojazdu odpowiada stawianym w tym zakresie przez relewantne przepisy prawa wymogom. Wykazanie wadliwości dokonanych pomiarów wydaje się najłatwiejszym i najbardziej oczywistym zarzutem. W takim przypadku, nie wszczyna się postępowania administracyjnego, a wszczęte umarza.

W razie wydania decyzji w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej, stosownie do art. 140ac PRD służy odwołanie do organu nadrzędnego w stosunku do organu, który tę karę wymierzył. Należy wnieść je w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Podkreślenia wymaga, że wniesienie odwołania zgodnie z art. 130 § 2 k.p.a. wstrzymuje wykonanie decyzji.

Rozstrzygając odwołanie organ odwoławczy wydaje jedną z decyzji określonych w art. 138 k.p.a., to jest:

  • o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji;
  • o uchyleniu zaskarżonej decyzji w całości lub w części, orzekając w tym zakresie co do istoty sprawy;
  • uchylającą zaskarżoną decyzję i umarzającą postępowanie pierwszej instancji w całości lub w części;
  • o umorzeniu postępowania odwoławczego;
  • o przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji.

W sytuacji podjęcia przez organ niesatysfakcjonującego rozstrzygnięcia, należy pamiętać o tym, że przysługuje jeszcze skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, którą należy wnieść w terminie 30 dni od dnia doręczenia danej decyzji.

Warto zaznaczyć, że omawiana kara pieniężna jest instrumentem stosowanym przez uprawnione organy coraz częściej i chętniej. Jej atrakcyjność objawia się w łatwości jej zastosowania, albowiem w przypadku zaistnienia przedmiotowego naruszenia powstaje obowiązek nałożenia kary w określonej wysokości. W przypadku gdy nacisk jednej lub wielu osi, rzeczywista masa całkowita lub wymiary pojazdu przekraczają dopuszczalne wartości o więcej niż 20% kara pieniężna wynosi aż 15.000,00 zł, przy braku zezwolenia kategorii VII. Mechanizm wymierzania omawianych kar cechuje zatem daleko posunięty automatyzm, którego to negatywne konsekwencje są coraz bardziej odczuwalne dla podmiotów związanych z przewozem.

apl. adw. Anna Sawaryn